Dag 2
Ton Wilthagen (Universiteit Tilburg)
Sinds het begin van de serie EEN GOED BEGIN is de arbeidsmarkt professor van Nederland, Ton Wilthagen een enthousiaste vaste gast.
Een vaste gast was hij in 2021 ook weer in veel TV-programma's. Onlangs liet hij bij Pauw zijn licht nog schijnen over de scheefgroei op de arbeidsmarkt.
1.
Hoeveel werklozen zijn er op 31-12-2022? (Nu zijn er circa 359.000 officiële werklozen). Het betreft hier het aantal werklozen volgens de nieuwe telling die het CBS van 2022 gaat hanteren.
Bij een schatting van het aantal werklozen moet je rekening houden met mogelijke lockdowns of andere maatregelen van de overheid in het licht van de pandemie. Dan zou je ook moeten kunnen inschatten hoe de pandemie zich ontwikkelt. Dat kan niemand, en het zou aanmatigend zijn om dat wel te proberen, zeker in precieze cijfers (dan wordt het een vorm van online gokken). Bij een gunstig scenario, dus een economie die redelijk blijft groeien, neemt het aantal werklozen af, ook gezien de structurele krapte op de arbeidsmarkt. Naar mijn verwachting met enkele tienduizenden, dus dan zullen we de 330.000 kunnen naderen. Maar het kan ook flink anders lopen en dan kan de werkloosheid netto op ongeveer hetzelfde of een gering lager peil uitkomen.
2.
Welke (nieuwe) beroepen gaan doorbreken in 2022?
Allerlei nieuwe en bestaande beroepen en functies in de zorg, die de zorg beter maken, de capaciteit vergroten, ook op afstand (eHealth) en de reactietijd op virusuitbraken (testen, vaccineren) versnellen. Die beroepen (nu zijn het ad hoc, tijdelijke functies die mensen vervullen) kunnen zich gaan aandienen in de hele zorg (vormen van job carving, dus ondersteunende beroepen), maar ook in speciale covid-zorgcentra in of buiten ziekenhuizen (pandemie-zorgprofessionals). Daarnaast bestaande en nieuwe beroepen die zich richten op verduurzaming op alle fronten en nog meer mensen die in cybersecurity werkzaam zullen zijn.
3.
Gaat de arbeidsmarkt en/of solliciteren in 2022 door de Coronacrisis verder veranderen?
Zeker: het thuis/hybride werken is here to stay. De arbeidsmarkt wordt steeds krapper, dus werkgevers zullen minder veeleisend en kieskeurig (moeten) worden. Langzaam gaan we naar een skills-based economie en arbeidsmarkt, waarin skills zeker zo belangrijk zullen zijn als diploma’s en werkervaring in de gevraagde functie. In 2022 zal nog sterker blijken dat de arbeidsmarkt de achilleshiel is van het aanpakken van de grote opgaven die we als maatschappij kennen en die het nieuwe kabinet nu centraal stelt. Jammer is dat de arbeidsmarkttransitie zelf niet als grote opgave wordt gezien. Zonder een arbeidsmarktransitie, die meer mensen aan zinvol en betaald werk helpt en de kwaliteit van de werkomstandigheden en het leven lang leren verbetert, zullen de andere opgaven (denk: energie- en klimaattransitie, woningcrises, kwaliteit zorg en onderwijs) niet makkelijk haalbaar zijn.
4.
Welk (studie)advies zou je jongeren op dit moment geven? (Of m.a.w. welke studies zijn van belang voor de arbeidsmarkt van de toekomst medio 2030)
Kies voor zorg, onderwijs, technische opleidingen (jazeker, ook op mbo-niveau!), in het licht van de energie- en klimaatcrisis, IT/data science/AI/cyber
5.
Wie is de arbeidsmarkt persoon van 2021? Welke persoon of organisatie heeft in 2021 met zijn of haar ideeën een belangrijke bijdrage geleverd aan het beter functioneren van de arbeidsmarkt
Ik stem op Start Foundation (directeur Jos Verhoeven), dat in Nederland de innovatieve aanpak van ‘open hiring’ heeft geïntroduceerd en uitgerold.
6.
Terugkijkend op het ministerschap van Wouter Koolmees. Hoe heeft hij het gedaan?
Wouter Koolmees zal de geschiedenis ingaan als de minister die met enorme snelheid een ongekend pakket van noodmaatregelen heeft ontwikkeld om tijdens de crisis het werk van mensen te behouden door te voorkomen dat bedrijven en instellingen het loodje legden. Hij heeft dat gedaan op een ‘on-Nederlandse’ manier, door ook flexwerkers en zzp’ers te proberen te beschermen, groepen die we in Nederland normaal gesproken eerst laten afvloeien, waarna hooguit de vaste mensen worden beschermd. Op het pakket is van alles af te dingen (duur, ongericht), maar het heeft zeker bijgedragen aan het feit dat in Nederland internationaal gezien relatief weinig mensen werkloos zijn geworden. Daarnaast heeft Wouter lastige dossiers zoals flex/vast een stapje verder kunnen brengen, maar niet ver genoeg (waaraan niet hij maar de polder debet is), of moeten laten zitten, in casu zzp.
7.
Wie zou een goede opvolger zijn van Wouter Koolmees?
Dennis Wiersma
8.
Als ik de opvolger van Wouter Koolmees was, zou ik........
............een deltaplan voor de aanpak van de krapte op de arbeidsmarkt lanceren, uiteraard samen met werkgevers, vakbonden in de sectoren, maar ook met arbeidsmarktintermediairs, onderwijs- en scholingsinstellingen en zeker de arbeidsmarktregio’s. In dat kader zou ik net zo fors investeren in de skills en begeleiding van mensen die nog werkzoekend zijn, als tijdens de coronacrisis gedaan is in het beschermen van de mensen die al werk hadden. Ik zou de waarde van werk centraal stellen en zoveel mogelijk veilige routes naar werk openstellen en mij niet verliezen in het aanharken van de arbeidsmarkt op basis van maar drie routes (vast, uitzenden voor ziek & piek en ‘echte zzzp’), zoals voorgesteld door de commissie Borstlap en de SER. Ik zou de Participatiewet hervormen en een parallelle arbeidsmarkt stimuleren, met publiek-private arrangementen, waarin mensen die regulier werk niet kunnen bereiken zinvol en betaald werk kunnen doen, wat ook de maatschappij en de brede welvaart ten goede komt. Dan kunnen passieve uitkeringsregelingen, waarvan niemand beter wordt geleidelijk aan worden vervangen door leer/werk-combinaties.
9.
Mijn wens voor 2022 ........
de kans grijpen om zowel het personeelstekort als het inclusietekort (mensen die nog steeds langs de kant staan) een heel eind op te lossen.
Naar de startpagina van EEN GOED BEGIN 2022 ->
